AB Ülkelerinde Ayrımcılık Yasağı ve Eşitlik Kurumları Araştırması

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Ulaş Karan tarafından hazırlanan Avrupa Birliği Ülkelerinde Ayrımcılık Yasağı ve Eşitlik Kurumları başlıklı araştırmaya erişmek için tıklayınız.

Yayın Hakkında

Avrupa Birliği ortaya çıkışından bugüne ayrımcılık alanında çok sayıda hukuki metin ortaya çıkarmıştır. Geçmişte kapsamı oldukça sınırlı olan bu düzenlemelerin son 10 yıl içerisinde oldukça ileri bir düzeye ulaştığı söylenebilir. Öte yandan Avrupa Birliği müktesebatında ayrımcılık açısından alınması gereken çok yol olduğu bir gerçektir. Birlik tarafından ortaya konulan standartların etkisini yavaş yavaş göstermektedir ve üye ülkelerde yasal çerçevede çok sayıda düzenleme kabul edilmiştir. Bu düzenlemeler arasında çalışmanın konusunu oluşturan “eşitlik kurumları” özellikle öne çıkan konular arasında yer almaktadır. Bugün birlik üyesi 27 ülkenin hepsinde farklı yetkilere sahip eşitlik kurumları bulunmaktadır.

Türkiye’nin 1999 yılında aday ülke statüsü kazanmasının ardından çok sayıda konunun yanı sıra özellikle ayrımcılık yasağı konusu da ülke gündemine girdi. Üyelik ile beraber ayrımcılık alanında üye ülkelerce oluşturulması gereken eşitlik kurumları ileride Türkiye açısından da bir hukuki yükümlülük haline gelecektir. Şüphesiz, birlik üyesi her ülkenin farklı hukuk sistemleri ve gelenekleri söz konusudur. Bu verili durum içerisinde, birlik üyesi her ülkenin ayrımcılıkla ilgili oluşturması gereken eşitlik kurumlarının belli ortak standartlar çerçevesinde oluşturulmakla beraber farklı nitelikler taşıması kaçınılmazdır. Bu durum ileride üye olması beklenen Türkiye bakımından da geçerlidir. Türkiye’de oluşturulacak eşitlik kurumu açısından diğer üye ülke deneyimleri bu anlamda yol gösterici nitelikte olacaktır.

Bu çalışma, Avrupa Birliği tarafından ayrımcılık yasağı alanında oluşturulan yasal çerçeve sonucunda ortaya çıkan ülke uygulamaları ile birlikte özellikle eşitlik kurumlarına yoğunlaşmaktadır. Çalışma kapsamında genel olarak Avrupa Birliği’nde yürürlükte olan ayrımcılık yasağını ilgilendiren mevcut hukuki çerçevenin kapsamı ve sınırlılıkları vs. gibi noktalar üzerinde durulacaktır. Özel olarak ise birlik hukuku ile ortaya konulan standartlar doğrultusunda her üye ülke ile ilgili ayrımcılığın tanımı ve kapsamı, hangi temellerde ayrımcılığı içerdiği, ayrımcılıkla mücadele alanında kurulan mekanizmaların kuruluşu, yasal çerçevesi, yetkileri, örgütlenme biçimi, bütçesi, idareden bağımsızlığı, çalışma biçimi, mağdurların sahip olduğu haklar ve sivil toplum örgütleri ile bu mekanizmalar arasındaki ilişkiler gibi noktalar üzerinde durulacaktır.

Avrupa Birliği üyesi ülkelerde yürürlükte olan yasal mevzuat ve eşitlik kurumları hakkında çalışma içerisinde yer alan bilgiler büyük ölçüde Avrupa Birliği üyesi ülkeleri kapsayan ve Migration Policy Group tarafından bu alanda uzman olan kişilere hazırlatılan, en günceli 2007 yılı başında hazırlanmış olan ülke raporlarından derlenmiştir. Çalışma içerisinde bu tarihten sonra yaşanan gelişmelere mümkün olduğunca Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) raporlarından ve Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi’ne sunulan ülke raporları ve Komitenin nihai gözlemlerinden yararlanılarak yer verilmeye çalışılmıştır.