İnsan Hakları Derneği

İnsan Hakları Derneği, 98 insan hakları savunucusu tarafından 17 Temmuz 1986 tarihinde kuruldu. Kurucular, derneğin kuruluş amacını Tüzük’te; “Derneğin tek ve belirli amacı, ‘insan hak ve özgürlükleri’ konusunda çalışmalar yapmaktır.” şeklinde açıkladılar. Dernek amacını gerçekleştirmek için insan hakları ile ilgili uygulamaları araştıracak, saptayacak, kişilere, kamuoyuna ve ilgili mercilere duyuracaktı; insan hakları konusunda bilimsel inceleme ve araştırmalar yapacak, yaptıracak ve bu alandaki gelişmeleri izleyecek ve kamuoyunu bilgilendirecekti; açık oturumlar konferanslar, seminerler, paneller, sempozyumlar, her türlü toplantı ve gösteriler yapacak, sergiler açacak, yayınlar yapacak, yarışmalar düzenleyecek, ödüller koyacak, hükümlü, tutuklu ve gözetim altında bulunanların, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal görüş ve inanç ayrımı gözetmeksizin, yaşamlarının insan onuruna yaraşır koşullar içinde geçmesi doğrultusunda araştırmalar ve saptamalar yapacak ve bu konularda kamuoyunu aydınlatacaktı. 12 Eylül 1980 darbesinin yarattığı ağır tahribatın giderilmesi gerekiyordu. 12 Eylül ile başlayan süreç, gözaltında ve cezaevlerinde işkenceyi yoğunlaştırmıştı, ölümler yaşanmıştı, siyasal partiler, dernekler, sendikalar kapatılmış, yöneticileri cezaevlerine konulmuştu. Başta Anayasa olmak üzere tüm temel hak ve özgürlüklerle ilgili yasalar değiştirilmişti. Türkiye’nin Anayasal ve yasal çerçevesi 12 Eylül yönetimince çizilmişti ve anti demokratik bir çerçeve idi. Yaklaşık bir yıl süren, tutuklu ve hükümlü yakınlarının başlattığı tartışma süreci 17 Temmuz 1986 tarihinde noktalandı. Yazarlar, gazeteciler, doktorlar, avukatlar, mimar ve mühendisler ve tutuklu ve hükümlü yakınlarından oluşan 98 kişi İnsan Hakları Derneği’nin kuruluşuna imza attılar. Pek çok aydın Dernekler Yasası’nın getirdiği engel nedeniyle kurucu olamadı